Người ta cứ hay nói, làm gì cũng cần cái “tâm thế”. Hồi trẻ, tôi nghe vậy thấy xa lạ lắm. Cứ nghĩ thành công là nhờ công cụ xịn, nhờ bí quyết độc chiêu nào đó. Nhưng giờ, ngồi đây, tóc lốm đốm bạc rồi, nhìn lại… hóa ra, cái điều quan trọng nhất, nó lại chẳng nằm ngoài kia đâu, nó ở ngay trong mình này.

Có lẽ, ai viết lách một thời gian cũng sẽ thấy, cái cám dỗ lớn nhất không phải là viết khó, mà là… cái sự “lạc lối” giữa biển thông tin. Bao nhiêu là phần mềm hay ho, bao nhiêu là khóa học “bật mí bí kíp”, bao nhiêu là bài viết nói về “công cụ tối thượng của nhà văn”… Tôi cũng từng mê mẩn lắm. Cứ nghĩ, cứ phải tìm được cái “đúng” nhất, cái “hoàn hảo” nhất đã, rồi mới bắt tay vào viết được. Cứ ngụp lặn mãi trong cái ao “học hỏi”, mà quên mất rằng, cái cần lặn sâu nhất, lại là vào chính câu chữ của mình.

Nói vậy không có nghĩa là công cụ không tốt. Trời ạ, công nghệ giờ giỏi giang dã man. Mấy bạn AI giờ viết lách nhanh như chớp, phần mềm hỗ trợ thì đầy rẫy. Nó giúp mình nhẹ đi bao nhiêu gánh nặng. Nhưng rồi mình nhận ra, dù có trong tay cả kho tàng công cụ tuyệt vời đến mấy, mà cái “tay” mình cứ chần chừ, cái “lòng” mình không muốn động bút, thì nó cũng thành vô nghĩa cả thôi. Cái công cụ tốt nhất, hóa ra, chỉ là cái mình chịu dùng, chịu gõ, chịu đặt trọn tấm lòng mình vào đó thôi. Một cây bút chì cùn, một mẩu giấy ố vàng, đôi khi lại viết nên được những điều vĩ đại hơn cả một dàn máy móc hiện đại nhất, nếu như tâm mình muốn viết.

Cứ mãi chạy ra bên ngoài tìm kiếm, mãi nghĩ rằng “cứu cánh” nằm ở đâu đó xa xôi. Để rồi một ngày, mình giật mình nhận ra, à, hóa ra câu trả lời, nó vẫn luôn ở đây, ngay trong mình này. Cái bản chất của việc tạo ra, của việc viết, nó đâu có nằm ở bàn phím hay màn hình. Nó nằm ở cái nguồn mạch chảy xiết trong lòng mình, muốn tuôn trào ra thôi.

Thế nên, tôi mới hiểu, cái “bí quyết” giản dị nhất để viết được, không phải là tìm một công thức cao siêu nào cả, mà là cứ bền bỉ, từng chút một. Mười lăm phút mỗi ngày thôi, có khi là giờ nghỉ trưa ngắn ngủi, có khi là lúc mọi người còn đang say sưa với mạng xã hội. Ai bảo không có thời gian? Thật ra, thời gian nó vẫn ở đó thôi, chỉ là mình có chịu “nhặt” nó lên không thôi. Cứ như hạt mưa sa vậy, nhỏ bé mà thấm dần, đủ làm xanh cả một vùng cây khô cằn. Viết lách cũng thế, cứ túc tắc, từng dòng, từng chữ, rồi một ngày, mình sẽ có cả một trang sách, rồi cả một cuốn.

Khi đầu óc căng như dây đàn, người ta hay nghĩ đến việc… “xả hơi”. Mà “xả hơi” của nhiều người là cứ dán mắt vào màn hình, từ bộ phim này đến bộ phim khác, hay lướt mãi những cái tin vô thưởng vô phạt. Rồi tỉnh dậy lại thấy mệt hơn, đầu óc rỗng tuếch. Không hiểu sao, tôi lại thấy những lúc ấy, mình càng cần những khoảng lặng thật sự. Có khi là một giấc ngủ thật sâu, một cuốn sách ố vàng cầm trên tay, hay chỉ là đi bộ loanh quanh mấy cái ngõ nhỏ quen thuộc. Cứ nhẹ nhàng thế thôi, mà cái đầu mình lại thảnh thơi lạ, sẵn sàng cho những ý tưởng mới bay nhảy.

Có lúc mình thấy bí bách, thấy kẹt lại, cứ đổ lỗi cho cái “khối nghẽn tâm lý” nào đó. Người ta khuyên đi trị liệu, và ừ, điều đó cũng tốt, nếu cần. Nhưng không hiểu sao, tôi lại nghĩ, có khi nào, cái “bí” ấy, nó không phải là một căn bệnh quá lớn lao, mà chỉ là mình chưa chịu “luyện tập” đủ? Cứ như người ta tập thể hình ấy mà, đâu phải cứ chờ mình “hoàn hảo” rồi mới dám ra sân tập. Cứ nhấc tạ lên, dù nặng dù nhẹ, dù đau dù mỏi, cứ làm, cứ lặp đi lặp lại. Rồi một ngày, tự nhiên mình thấy nhẹ tênh. Viết lách cũng thế thôi. Cứ gõ, dù không hay, dù không đúng ý, dù còn lủng củng. Cứ bắt đầu đi đã, đừng đợi mình “sẵn sàng” hoàn toàn. Vì có khi, cái “sẵn sàng” ấy, nó chẳng bao giờ đến đâu, nếu mình cứ mãi ngồi chờ.

Bản thân tôi cũng từng trải qua những ngày tháng “chán dã man” với chữ nghĩa. Nhớ hồi 2019, có một dự án sách tôi tâm huyết lắm, cứ nghĩ nó sẽ thay đổi mọi thứ. Ai dè, đời không như là mơ. Cuốn sách thất bại, tôi hụt hẫng đến mức, có khi cả năm trời chẳng muốn động vào một dòng nào nữa. Cái cảm giác “bí” nó đeo bám dai dẳng, dù trong đầu biết bao nhiêu là kỹ thuật, bao nhiêu là công cụ AI xịn sò có thể giúp mình hoàn thành chỉ trong một tuần. Nhưng cái “nghịch lý” ở chỗ, dù biết, dù có, mà cái nội lực bên trong nó cứ… kháng cự. Cứ như một cái cây, biết là phải vươn lên đón nắng, mà rễ cứ muốn bám chặt lấy đất không chịu nhúc nhích.

Thế nên, bạn ơi, nếu bạn cũng đang loay hoay với những trang viết, những câu chữ, thì có lẽ, điều quan trọng nhất không phải là đi tìm một “bí kíp” nào đó từ bên ngoài. Mà là lắng nghe tiếng lòng mình, và cứ thế mà bắt đầu thôi. Mười lăm phút, ba mươi phút, hay một tiếng mỗi ngày, cứ kiên nhẫn như thế. Rồi một ngày, bạn sẽ thấy mình đã đi được một chặng đường dài đến bất ngờ. Và biết đâu, cuốn sách mà bạn hằng mơ ước, nó đã ở rất gần rồi đấy. Thế thôi.