Không hiểu sao, cái thế giới điện toán ngoài kia, nhất là cái gì gọi là Trí tuệ nhân tạo, đôi khi cứ khiến tôi thấy lạc lõng. Mọi thứ cứ chằng chịt, phức tạp, như một mê cung mà mình chẳng biết lối ra. Người ta cứ nói về những ‘bộ óc’ thông minh, về những phép màu công nghệ, nhưng rồi, khi nhìn sâu vào, lại thấy biết bao là gánh nặng, là những sợi dây rối tung cả lên.

Thế rồi, một ngày, tôi nghe được câu chuyện của những người ở Modular. Họ không nói những lời đao to búa lớn, họ chỉ kể về một hành trình, một cuộc tìm kiếm giản dị hơn, nhân ái hơn, trong cái thế giới vốn dĩ cứ ngỡ là khô khan và vô cảm ấy.

Ba năm đầu, họ cứ như những người thợ làm vườn, lặng lẽ gieo hạt và chăm chút trong khu vườn riêng của mình. Không ồn ào, không khoa trương. Người ta cứ bảo rằng việc trồng được một cái cây cho trái ngọt mà không cần đến loại đất ‘đặc chủng’ kia là điều không tưởng. Vậy mà, họ cứ miệt mài, cứ loay hoay, đến cuối cùng, cái cây ấy cũng đơm hoa kết trái, ngọt lịm. Họ chứng minh được rằng, mọi chuyện, đôi khi, không phải là ‘không thể’, mà chỉ là mình chưa tìm ra cách thôi.

Rồi khi cái cây ấy đã vững vàng, họ bắt đầu mở cửa vườn, tỉ mẩn hơn, chăm chút hơn từng cành lá. Cứ sáu tuần một lần, lại có thêm những chồi non mới, những chiếc lá mới. Cứ thế, cái ‘vườn’ điện toán ấy dần trở nên xanh tươi, rộng lớn, và thật sự hữu ích, không còn là bí mật của riêng ai nữa.

*

Trong lòng khu vườn ấy, có hai điều mà tôi thấy ấm áp nhất, đó là Mojo và Max. Mojo, không chỉ là một ngôn ngữ lập trình. Nghe thì có vẻ khô khan, nhưng nó lại giống như một người bạn tri kỷ, hiểu thấu những bộ phận nhỏ bé nhất của cỗ máy, và giúp chúng ta ‘nói chuyện’ với chúng một cách chân thành, thật nhanh, thật dễ chịu.

Max thì lại như một người anh lớn, ôm ấp tất cả những ‘bộ óc’ AI nhỏ bé lại, sắp xếp cho chúng làm việc thật hiệu quả, thật nhịp nhàng. Không hiểu sao, mọi thứ cứ nhẹ nhàng hơn hẳn, không còn những gánh nặng hay sự chậm chạp vô cớ nữa. Có lẽ là vì, mọi thứ được làm nên từ sự thấu hiểu, chứ không phải sự phức tạp cố tình.

Đôi khi, mình cứ thấy việc quản lý những cỗ máy khổng lồ này giống như việc trông nom cả một đàn con nít nghịch ngợm. Rối bời, mệt mỏi. Vậy mà, Modular lại có cách, như một người mẹ hiền, nhẹ nhàng sắp xếp cho lũ trẻ chơi đùa cùng nhau, đứa nào cũng vui vẻ, đứa nào cũng phát huy được hết khả năng của mình, không đứa nào bị bỏ rơi cả. Tự dưng, mình thấy cái gánh nặng ấy tan biến đi đâu mất.

Họ tin rằng, giá trị thật sự không nằm ở việc giữ khư khư bí quyết cho riêng mình. Mà là ở sự sẻ chia. Họ cứ thế, mở lòng mình ra, trao đi những gì mình đã cất công xây dựng. Để ai cũng có thể tự mình làm chủ, tự mình sáng tạo. Không phải phụ thuộc vào ai cả, không phải nơm nớp lo sợ một ngày nào đó sẽ bị ‘khóa’ lại.

*

Anh Chris, người đã dốc lòng cho hành trình này, chắc cũng có những lúc thấy chông chênh. Không hiểu sao, cứ mỗi lần anh muốn đi một con đường khác, người ta lại bảo ‘không thể đâu’. Từ LLVM, đến Swift, rồi bây giờ là Modular. Anh cứ như người lữ khách kiên cường, cứ bước đi, cứ tin vào điều mình đang làm, mặc cho gió bão hay những lời thì thầm nghi ngại.

Anh cũng kể, hồi ấy, mọi thứ cứ như một ‘mớ bòng bong’, một ‘mớ hỗn độn’ mà mình phải tự mình dọn dẹp. Đôi khi, những người mình đặt hết niềm tin lại rời đi, cái cảm giác ấy, không hiểu sao, nó cứ thắt lại trong lòng, đau đáo lắm. Nhưng rồi, anh lại tự nhủ, chỉ cần kiên trì, chỉ cần tập trung vào những ‘hòn đá tảng’ đầu tiên, mọi thứ sẽ dần đâu vào đấy. Có lẽ, cái sức mạnh lớn nhất, không phải là trí tuệ siêu phàm, mà là niềm tin giản dị, và sự bền bỉ đến lạ kỳ.

*

Ước mơ của họ giản dị lắm. Muốn ai cũng có thể tự mình ‘vẽ’ nên những bức tranh AI của riêng mình, không còn phải loay hoay với những ‘nét vẽ’ quá phức tạp hay những ‘màu sắc’ bị giới hạn nữa. Như cái cách PyTorch đã từng làm cho việc ‘dạy’ AI trở nên dễ dàng, giờ đây họ muốn việc ‘cho AI suy nghĩ’ cũng trở nên gần gũi, thân thuộc hơn với tất cả mọi người. Để rồi, những ý tưởng nhỏ bé nhất cũng có thể nảy mầm, lớn lên và tỏa sáng.

Cuộc trò chuyện với những người ở Modular cứ đọng lại mãi trong tôi. Không phải là những thuật ngữ khô khan, hay những con số hoành tráng. Mà là một niềm tin giản dị, về việc gỡ bỏ những gánh nặng vô hình, về việc tìm thấy vẻ đẹp trong sự đơn giản, và về một hành trình không ngừng nghỉ để trao quyền cho tất cả chúng ta, để ai cũng có thể tự mình làm chủ, tự mình kiến tạo nên những điều ý nghĩa. Có lẽ, đó chính là hình hài của điện toán mà tôi hằng mong mỏi. Thế thôi.