Có những buổi chiều, ngồi bên cửa sổ nhìn hạt mưa rơi, lòng mình bỗng thấy lạ lẫm. Người ta cứ nói mãi về “AI”, về những thứ to tát, ghê gớm lắm. Hồi đó, tôi cứ nghĩ chuyện ấy xa vời, như một câu chuyện cổ tích về tương lai, chẳng liên quan gì đến chén trà nóng hay đôi dép cũ mình vẫn mang. Nhưng rồi, chẳng hiểu sao, tôi lại tự hỏi… liệu có một sợi dây vô hình nào đó, nối những điều phức tạp ấy với cái sự bình yên, hạnh phúc mình vẫn kiếm tìm mỗi ngày không?

Nếu có thể hình dung, thì AI, có lẽ giống như một người bạn thầm lặng, tỉ mẩn. Bạn có thể tin tưởng kể cho người bạn ấy nghe những việc lặp đi lặp lại mình vẫn làm, những con số khô khan, hay những ý tưởng còn dang dở. Người bạn ấy sẽ ngồi đó, kiên nhẫn học hỏi, rồi giúp mình gỡ rối từng chút một. Không phải để mình lười biếng hơn, mà để tâm trí mình được thảnh thơi, để những gánh nặng nhỏ bé kia bớt đi phần nào. Người ta bảo AI làm được nhiều thứ lắm, từ đọc hiểu, viết lách, tính toán, cho đến cả sáng tạo nữa. Mục đích cuối cùng, có lẽ cũng chỉ là để cuộc sống mình nhẹ nhàng hơn thôi, phải không?

*

Cũng có khi, lòng mình hơi chùng xuống. Nghe người ta nói về những đổi thay lớn lao ngoài kia, những công việc cũ có lẽ sẽ không còn nữa. Những bản tin cứ dồn dập, nào là công cụ mới, nào là doanh nghiệp này đang “ứng dụng” thế kia. Người ta cứ lo lắng về chuyện “thất nghiệp AI”, về những vấn đề đạo đức mà mình cũng không tiện nhắc tên… Có khi mình thấy hơi hoang mang. Nhưng rồi, mình lại tự hỏi, biết đâu, trong cái sự xáo trộn ấy, mình lại tìm thấy một con đường mới, một cánh cửa khác mở ra cho riêng mình?

*

Làm sao mà cái gọi là AI này, lại có thể chạm đến cái “thành công, giàu có và hạnh phúc” mà mình vẫn mong mỏi nhỉ?

Thành công & Giàu có…

Đôi khi, tôi cứ loay hoay mãi với một núi công việc. Hàng tá email cần trả lời, tài liệu cần tóm tắt, hay kế hoạch phải lên. Giá mà có ai đó đỡ bớt cho mình một tay! Và không hiểu sao, những công cụ nhỏ bé như Claude hay những ứng dụng “ngầm” mà đôi khi mình tự mày mò, lại giúp mình làm được điều đó. Chúng làm những việc lặp đi lặp lại nhanh hơn mình tưởng, để mình có thể dành thời gian cho những điều quan trọng hơn, đòi hỏi sự “sáng tạo” đúng nghĩa của mình.

Và khi thế giới cứ xoay vần, những công việc cũ biến mất, những lĩnh vực mới lại chồi lên. Có lẽ, việc mình hiểu được chút ít về AI, không phải để mình trở thành “chuyên gia” gì to tát, mà chỉ là để mình không bị lạc lõng, để mình có thể nhẹ nhàng bước tiếp, tìm thấy một vị trí nhỏ bé cho riêng mình trong cái guồng quay mới ấy. Có thể là mình sẽ tìm ra cách tối ưu hơn cho công việc mình đang làm, hay thậm chí là nhen nhóm một ý tưởng kinh doanh nho nhỏ nào đó…

Còn hạnh phúc thì sao?

À, đây mới là điều quan trọng phết đấy. Khi mình để AI gánh vác những việc lặt vặt, những thứ cứ làm mình đau đầu, thì bỗng dưng mình có thêm chút thời gian. Thời gian để nhâm nhi một tách trà, để ngắm nhìn lũ trẻ con chơi đùa, hay đơn giản là để cho tâm hồn mình được lặng yên một chút. Cái cảm giác bớt căng thẳng, bớt gò bó ấy, đúng là quý giá dã man.

Và bạn biết không, đôi khi, khi mình ngồi “động não” cùng AI, những ý tưởng lạ lùng, hay ho cứ thế tuôn ra. Nó giống như mình có thêm một người bạn để trò chuyện, để gợi mở những điều mình chưa bao giờ nghĩ tới. Cái cảm giác làm chủ được một chút công nghệ, không phải là để khoe khoang, mà là để mình thấy tự tin hơn, vững vàng hơn trong cái thế giới cứ đổi thay chóng mặt này.

*

Nếu bạn cũng tò mò như tôi, muốn thử xem sao, thì có lẽ mình có thể bắt đầu từ những điều nhỏ bé thôi.

• Thử dùng AI để tóm tắt một bài báo dài dòng mỗi sáng, hay nhờ nó soạn giúp cái email mình cứ loay hoay mãi.
• Bạn có thể tìm hiểu vài công cụ tự động hóa công việc nhỏ xinh, để đỡ bớt những thao tác lặp đi lặp lại.
• Điều quan trọng phết nữa là, hãy học cách hỏi chuyện AI. Mình càng hỏi chân thành, rõ ràng, thì nó càng hiểu và giúp mình được nhiều hơn.
• Cũng đừng quên thỉnh thoảng đọc đôi ba tin tức về AI, để mình không bị lạc hậu quá. Không phải để chạy theo xu hướng, mà để hiểu hơn về thế giới mình đang sống.

*

Thật ra, mình chẳng cần phải làm gì to tát đâu. Chỉ cần mỗi ngày, mỗi tuần, mình để AI nhẹ nhàng đi vào cuộc sống mình một chút thôi:

• Mỗi sáng thức dậy: Thử nhờ AI tóm tắt cho mình những tin tức chính, để mình có thêm thời gian nhâm nhi ly cà phê.
• Trong công việc: Khi cần viết nháp, lên dàn ý, hay tìm kiếm thông tin, hãy thử hỏi AI xem sao. Coi nó như một người bạn để “brainstorm” cùng.
• Trước khi đưa ra quyết định gì đó: Đôi khi, mình cũng có thể hỏi AI để nghe thêm vài góc nhìn khác, biết đâu lại hay.
• Tối thiểu 15 phút/tuần: Dành thời gian đọc những bài viết nhỏ về AI. Cứ như mình đang đọc một cuốn sách hay, từ từ cảm nhận vậy.

*

Vậy thì, bước tiếp theo, có lẽ là…

1. Chọn lấy một công cụ AI nhỏ xinh: Cái nào dễ dùng, miễn phí ấy. Rồi mình cứ thử một tính năng mà mình thấy “có lẽ sẽ hữu ích” nhất.
2. Xác định một nhiệm vụ lặp lại: Chọn một việc bạn thường xuyên làm và cảm thấy tốn thời gian, sau đó tìm cách dùng AI để tự động hóa hoặc hỗ trợ bạn làm việc đó nhanh hơn.
3. Tìm hiểu về “AI Literacy”: Bắt đầu học những kỹ năng cơ bản để làm việc hiệu quả với AI, ví dụ như cách viết prompt tốt, hiểu giới hạn của AI, và cách kiểm tra thông tin do AI tạo ra.

*

Không biết sao, càng tìm hiểu về AI, tôi càng thấy nó gần gũi hơn. Nó không phải là một cỗ máy lạnh lùng, mà nó có thể là một phần nhỏ bé, giúp cuộc sống mình thêm ấm áp, thêm đủ đầy.

Vậy thì, có lẽ mình nên tự hỏi:

• Đâu là một, hai việc nhỏ xíu mỗi ngày mà tôi cứ thấy tốn thời gian, mà AI có thể giúp tôi gỡ rối?
• Những lo lắng về AI làm mất việc, liệu có thể biến thành cơ hội để tôi tìm thấy một con đường mới cho mình không?
• Tôi cần học thêm điều gì, để mình thấy tự tin hơn, để lòng mình được an yên hơn trong cái thế giới cứ đổi thay này?

Thế thôi. AI là một công cụ. Và cách mình nắm giữ nó, cách mình dùng nó với sự chân thành, nhẹ nhàng, sẽ quyết định mình đi được xa đến đâu.