Liệu công việc của bạn có an toàn trước làn sóng AI?

Bài viết dựa vào video TED Talk “Is Your Job Safe from AI?”

Khi AI Lên Sóng, Nghề Nghiệp Có Biến – Nhưng Không Phải Là Hết

Tôi từng làm ở YouTube, rồi Instagram. Tưởng đâu sự nghiệp đã yên vị sau cái bàn họp với đầy những slide PowerPoint, nhưng rồi một ngày, tôi chuyển sang làm creator toàn thời gian. Đứng sau máy quay, cầm mic đi dọc phố Hollywood, hỏi mấy bạn trẻ câu tưởng chừng vô thưởng vô phạt: “Ông nào nổi tiếng hơn – Tom Cruise hay Mr. Beast?”

Không ngờ, điều tôi tìm thấy sau những câu hỏi đó lại là một bức tranh sâu sắc hơn nhiều: sự thay đổi trong cách người ta làm việc, học tập, và quan trọng nhất – cách họ nhìn nhận chính mình trong một thế giới đang bị AI “gõ cửa”.

Một thế hệ đang đi qua thời kỳ chuyển nghề như… thay áo

Người ta bảo, thế hệ boomer trung bình thay đổi công việc 12 lần trước khi nghỉ hưu. Vậy thì với Gen Z – những người nhảy việc như… nhảy TikTok – con số đó có thể là 20, 30, hay thậm chí 50.

Tôi không ngạc nhiên. Bởi chính tôi cũng đã đi qua nhiều “lần lột xác”. Và điều tôi nhận ra là: nhiều kỹ năng tưởng chừng chẳng liên quan gì hóa ra lại chính là cầu nối. Kỹ năng trình bày với thương hiệu, hiểu ROI (Return on Investment), biết Photoshop, làm deck thuyết trình – từ những buổi họp ở YouTube – nay giúp tôi làm thumbnail, viết nội dung và thương lượng hợp đồng như một nhà sản xuất thực thụ.

Chuyện học không còn là ‘học xong rồi làm’, mà là ‘vừa học vừa làm rồi học tiếp’

Michelle – đồng sự trong cuộc đối thoại này – chia sẻ một góc nhìn tôi cực kỳ tâm đắc: Chúng ta đang sống trong một thời đại mà cái gọi là “vòng đời nghề nghiệp” kiểu cũ (học – làm – nghỉ hưu) đã vỡ vụn.

Thay vào đó là một chu trình mới: học – làm – học tiếp – rồi lại làm tiếp. Nhưng có điều trớ trêu là, hệ thống hỗ trợ cho kiểu “học cả đời” đó… vẫn chưa được xây dựng. Nhiều người rơi rụng giữa đường, không biết học gì, ở đâu, và học sao cho đúng với nhu cầu thực tế.

Và tệ hơn: gánh nặng phải tự điều hướng con đường sự nghiệp, giờ đổ lên chính chúng ta.

Khi AI không lấy việc, mà đòi bạn phải biết mình là ai

Cả Michelle và tôi đều đồng ý: nếu bạn là một người sáng tạo và cảm thấy AI “đe dọa công việc mình”, thì có lẽ vấn đề không phải là AI – mà là kỹ năng bạn đang sở hữu có đang đủ độc đáo và khó thay thế không.

AI có thể viết được một bản nháp dở, nhưng chỉ con người mới biết viết lại cho hay. Và đó là lý do tôi thấy nó không phải là kẻ thay thế, mà là một công cụ tăng tốc – giống như ai đó hét lên “Đi Chipotle đi!” trong nhóm bạn đang đói, từ đó khơi gợi ra loạt đề xuất thú vị hơn.

Chúng ta không cần AI làm thay, mà cần nó khơi ra bản nháp đầu tiên để ta chỉnh lại thành thứ mình thật sự muốn.

Kỹ năng “con người” vẫn cần rèn như kỹ năng “công nghệ”

Có một điểm nghẽn lớn: ai cũng nói kỹ năng mềm quan trọng – từ cảm thông, tư duy phản biện, đến trí tuệ cảm xúc – nhưng rất ít người dạy bạn cách rèn luyện những thứ đó.

Bạn có thể học viết code trong 3 tháng. Nhưng làm sao “học cảm thông” trong thời đại của like-share và echo chamber?

Tôi học được cách họp ngắn gọn, cách quản lý team, viết plan, kiểm tra tiến độ – nhờ những năm làm trong tổ chức. Và tôi thấy, để trở thành một nhà sáng tạo giỏi, đôi khi phải từng là người được quản lý tốt trước.

Người học nhiều thường thấy mình biết ít – đó không phải là yếu, mà là sâu

Michelle hỏi tôi về cảm giác impostor syndrome – hội chứng kẻ giả mạo – tôi nói: tôi hiểu nó rõ. Khi tôi biết càng nhiều, tôi càng thấy mình… chưa đủ giỏi. Nhưng đồng thời, tôi cũng thấy nhiều người phát biểu rất tự tin về YouTube, trong khi… nói sai bét.

Và tôi nghĩ: “Nếu mình đã biết đúng, học đúng, thì im lặng để làm gì?”

Sống sót trong thời đại AI không phải là chạy nhanh hơn nó – mà là hiểu rõ bản thân hơn nó

Tôi và Michelle đều tin rằng: AI không đáng sợ nếu bạn biết truyền tải kỹ năng mình có bằng ngôn ngữ mà thị trường cần. Và để làm được điều đó, bạn cần:

Biết học suốt đời – không phải vì ai ép, mà vì nghề nghiệp sẽ luôn thay đổi.
Biết cách kể câu chuyện về chính mình – từ kỹ năng ẩn giấu đến điểm mạnh chưa từng được gọi tên.
Dám bắt đầu bằng bản nháp xấu – và kiên nhẫn để biến nó thành sản phẩm đẹp.

Và cuối cùng, như Michelle nói, điều quan trọng không chỉ là ta đang đi nhanh tới đâu, mà là: ta có đang mang theo trái tim mình trên hành trình đó không.